Industri
Perkhidmatan Air dibahagikan kepada Perawatan Air, Bekalan Air dan
Perkhidmatan Pembentungan. Tiga komponen ini adalah perlu mengikuti
proses Penstrukturan Semula Industri Perkhidmatan Air Negara yang sedang
dilaksanakan oleh Kerajaan Persekutuan. Isu-isu yang berkaitan dengan
struktur industri, ketelusan, kekurangan pembangunan infrastruktur,
kegagalan dalam penswastaan (perjanjian konsesi) dan struktur kos
(tarif) adalah sebab utama Kerajaan Persekutuan meyakinkan Majlis
Raja-raja untuk meneruskan dengan pelaksanaan model Akta Industri
Perkhidmatan Air 2006 (WSIA). Akhirnya WSIA telah diluluskan oleh
Parlimen
Indah Water Konsortium (IWK), sebuah syarikat swasta
yang telah menandatangani perjanjian konsesi dengan Kerajaan Persekutuan
pada 9 Disember 1993 untuk menguruskan perkhidmatan pembetungan
'bersambung'. Walau bagaimanapun, syarikat swasta ini tidak mampu
menguruskan hutang dan memerlukan 'bailout' pada tahun 1999. Kerajaan
Persekutuan telah 'bailout' IWK dan mengambil alih keseluruhan IWK.
Penstrukturan
semula Indah Water Konsortium (IWK) sepatutnya siap seawal tahun 2008.
Apakah yang melambatkan Kementerian Kewangan (MOF) daripada berbuat
demikian? Tambahan pula, IWK juga memohon kenaikan tarif dan akan
menerima peruntukan bagi projek-projek pemulihan infrastruktur
pembetungan secara berterusan. AWER ingin menggesa Kerajaan Persekutuan
supaya tidak membenarkan apa-apa kenaikan tarif IWK sebelum menstruktur
semula IWK mengikut model WSIA. Kami berharap Kerajaan Persekutuan akan
memimpin melalui teladan dengan memastikan MOF memansuhkan perjanjian
konsesi ini. Dalam jangka masa panjang, IWK akan dipecahkan kepada
entiti-entiti peringkat negeri untuk digabungkan dengan
syarikat-syarikat bekalan air di peringkat negeri bagi meningkatkan
kemampanan ekonomi industri perkhidmatan air. Ini adalah model WSIA yang
lengkap.
Kami menggesa Kerajaan Persekutuan untuk menutup
Jabatan Perkhidmatan Pembentungan (JPP). JPP mengulangi operasi SPAN,
Pengurusan Aset Air Berhad (PAAB) dan dalam beberapa kes dengan IWK dari
segi pengawalseliaan, pengurusan projek dan pelaksanaan projek. Mereka
sebenarnya menduplikasi dan merunsingkan tugas-tugas dan fungsi-fungsi
yang sepatutnya dijalankan oleh SPAN, PAAB dan IWK. Pertindihan sebegini
ini bukan sahaja akan memperlahankan keberkesanan pengawalselia (SPAN)
untuk melaksanakan tugasnya tetapi juga membuka ruang untuk
penyalahgunaan kuasa dan salah urus daripada pegawai-pegawai JPP.
Sebagai contoh, JPP telah memberikan sokongan (recommendation) untuk
projek yang melibatkan IWK dan sebuah syarikat swasta untuk dilaksanakan
dan JPP tidak mempunyai sebarang KUASA KAWALSELIA. Kuasa
pengawalseliaan untuk perkhidmatan pembetungan adalah di bawah SPAN
mengikut WSIA. Oleh itu, JPP perlu ditutup dan pegawai-pegawainya boleh
diserap ke dalam SPAN, PAAB dan IWK sebagai pilihan atau memilih
kekosongan jawatan kerajaan yang lain.
Mengapa penambahbaikan
perkhidmatan pembetungan sangat penting? Anda perlu ingat bahawa
pencemaran kumbahan kepada air adalah satu isu yang serius. Lembangan
Sungai Langat mempunyai lebih daripada 30,000 tangki septik individu dan
merupakan penyumbang terbesar kepada tahap ammonia di dalam air sungai
ini. Tidak termasuk lain-lain loji rawatan kumbahan di sepanjang
lembangan sungai ini yang masih melepaskan pencemar. Sungai ini
merupakan salah satu punca utama pengambilan air mentah. Ya, kita
menggunakan air sungai dengan pencemaran sisa pembetungan sebagai air
minuman selepas rawatan.
Walau bagaimanapun, WSIA juga mewajibkan
industri untuk menjadi telus, termasuk proses penetapan tarif. AWER
telah berjaya mendesak Kerajaan Persekutuan untuk melaksanakan proses
penetapan tarif secara telus. Proses ini akan memastikan setiap butiran
Perbelanjaan Modal (Capex), Perbelanjaan Operasi (Opex), pendapatan yang
dikawal selia dan bukan dikawal selia untuk dimasukkan ke dalam proses
penetapan tarif dengan penglibatan semua pihak yang berkepentingan
termasuk orang ramai .
Jika kita meneliti tarif pembentungan,
adakah adil bagi mereka yang kurang menggunakan air terawat dan kurang
melepaskan air sisa ke sistem pembetungan bersambung untuk membayar
jumlah yang sama dengan orang-orang yang melepaskan air sisa yang
banyak. Oleh itu, sistem bil berdasarkan isipadu (volumetric billing
system) adalah penting. AWER telah bertemu dengan pegawai-pegawai kanan
Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air (KeTTHA) untuk membincangkan
dan membuat kesimpulan bahawa sistem bil berdasarkan isipadu akan
diperkuatkuasakan bagi semua pengguna dalam masa terdekat.
Untuk
menjadikan industri pembetungan lebih baik dan mapan, kawasan
berpenduduk padat dengan tangki septik individu dan sistem simbah terus
(pour flush) perlu ditukar kepada sistem bersambung. Dengan peningkatan
kepada perkhidmatan yang diberikan, kos operasi keseluruhan dapat
dikurangkan. Ini adalah satu konsep operasi besar-besaran. Tetapi bagi
kawasan berpenduduk tidak padat, mesti mempunyai tangki septik individu
yang dikosongkan (enapan disedut keluar) setiap 2 hingga 3 tahun sekali.
Hal ini adalah kerana menukarkan tangki-tangki septik di kawasan tidak
berpenduduk padat melibatkan kos yang tinggi.
Sekarang,
pembiayaan untuk melakukan penambahbaikan ini boleh diperolehi melalu
Pengurusan Aset Air Berhad (PAAB), sebuah badan yang ditubuhkan untuk
melancarkan proses penstrukturan semula bagi membantu pembiayaan
pembangunan infrastruktur. Bagaimana anda menyalurkan kos ini kepada
tarif? Ia perlu dilakukan melalui proses penetapan tarif yang telus dan
semua kos IWK perlu diaudit dan ditanda aras.
Menutup kebocoran di dalam sistem (IWK) sebelum mengenakan tarif kepada pengguna. Ini adalah WSIA yang dipermudahkan untuk anda.
Pada
masa ini, air sisa kumbahan yang dirawat ini boleh digunakan semula
untuk penyejukan mesin dan pemprosesan bukan makanan di kilang, menyiram
taman di bawah seliaan kerajaan tempatan, dan lain-lain lagi. Paip
khusus boleh disambungkan ke kawasan permintaan yang tinggi dengan
permintaan khas. Di samping itu, lori-lori tangki air yang menyiram
taman-taman di bawah kerajaan tempatan boleh mengisi air sisa yang
dirawat di loji pembetungan yang ditetapkan dengan mudah. Ini akan
meningkatkan hasil kepada industri pembetungan melalui perkhidmatan yang
dikawal selia.
Banyak lagi juga boleh dilakukan untuk menuai gas
metana (gas rumah hijau) secara lestari daripada sistem pembetungan
untuk mengurangkan kebergantungan loji rawatan kumbahan kepada tenaga
elektrik. Ini juga bermakna bahawa, sistem pembetungan boleh menjadi
satu lagi sumber tenaga boleh diperbaharui yang lestari dengan bekalan
sumber bahan api yang berterusan dari kita (kita melepaskan jumlah
sumber/najis yang banyak setiap hari).
Hampir terlupa satu
maklumat penting, apa-apa pendapatan yang dibuat dalam melupuskan
perkakas lama (melalui kitar semula), menghasilkan baja daripada
enapcemar, penggunaan semula air sisa kumbahan dan lain-lain bentuk
perniagaan (papan iklan) melalui perkhidmatan pembetungan, IWK perlu
menyalurkan pendapatan ini kembali kepada tarif . Ia bukan pendapatan
bagi syarikat ini. Ini juga merupakan satu lagi pendekatan penting dalam
WSIA. Jadi, IWK perlu lebih telus dalam kos dan operasi untuk
mendapatkan semula kepercayaan orang ramai dan perniagaan. Ini juga
merupakan satu lagi perkara yang dipersetujui semasa mesyuarat antara
AWER dan KeTTHA.
Jadi, MOF apa yang anda tunggu? Mansuhkan
perjanjian konsesi IWK untuk membolehkan IWK distruktur semula. Berhenti
menjadi penghalang kepada penambah baikan industri perkhidmatan air
negara. Semua kebaikan ini hanya akan direalisasikan jika MOF bersetuju
untuk menstruktur semula IWK. Tidak ada keperluan untuk membentuk
Syarikat Pembetungan Negara (NASCo) yang menelan perbelanjaan sangat
tinggi (melampaui kemampuan Malaysia), dahulukan penstrukturan semula!
Ia senada dengan Rakyat Didahulukan.
Ke arah melengkapkan penstrukturan semula industri perkhidmatan air negara menjelang akhir tahun 2013.
Penulis ialah Presiden Persatuan Penyelidikan Air dan Tenaga Malaysia (AWER).